Dedeoğlu Radyoda "Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı"nı değerlendirdi

Dedeoğlu Radyoda "Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı"nı değerlendirdi

TEMA Vakfı Lüleburgaz Ilçe Temsilcisi Hakan Dedeoğlu, Babaeski Ilçesi'nde, 94.1 Frekansı üzerinden yerel yayın yapan Soylu FM Radyosu'nda, "Ince Çizgi" Programı'nın konuğu oldu. Ülkenin Çevre sorunları ile 20 yıldır yakından ilgilenen Hakan Dedeoğlu, yaklaşık 2 saat süren canlı yayında, özellikle Yerel Yönetimleri ilgilendiren, "Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı'nın" Trakya'ya getirdikleri ve götürdüklerinin genel bir değerlendirmesini yaptı.

Canlı Yayın süresince, Program Yapımcısı Metin Karakuş'un, sorularını çok net bir şekilde yanıtlayan Dedeoğlu, düzgün üslubu ile ayrıca çok önemli açıklamalarda bulundu.

Çevre dostlarınca oldukça büyük bir ilgi çeken Ince Çizgi Programı'nda, Program Yapımcısı Metin Karakuş tarafından Hakan Dedeoğlu'na, yöneltilen başlıca sorular ve verilen cevaplar şunlardan oluştu. 

1)-Hazırlanan planların sahibi kim? TRAKAB'ın plan yapma yetkisi var mı?

Cevap: Ilk önce Trakab'ın ( Trakya Kalkınma Birliği ) anlamına geldiğini bilmek gerekir. Trakab yönetimi Edirne, Kırklareli, Tekirdağ Valileri ve 3 Belediye Başkanından oluşmaktadır. Sonradan çıkarılan yasa gereği Il Özel Idareleri Il Çevre Düzeni Planlarını (1/25.000 ölçekli planlar) yapmakla yaptırmakla ve uygulamakla sorumlu edilmişlerdir. Üç ilin il özel idaresi söz konusu planları bir arada hazırlatmak üzere TRAKAB'ı yetkili kılmıştır. Planlar bölge menfaatleri gözetilerek hazırlanıp TRAKAB tarafından Il Özel Idareleri'ne gönderilmiştir. Bu noktada gözden kaçmaması gereken husus şu olmalıdır. Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı mevcut iktidarın önceki çevre bakanı Osman Pepe'nin 13 Temmuz 2004 günü onayladığı plana dayanmalıdır. Bu konuda yeni seçilen Il genel meclisi üyelerimizin de gerekli hassasiyeti gösterecekleri umudunu taşıyorum.

2)-Plan yapma konusunda TRAKAB'a yetki verildiyse, IBB nereden çıktı?

Cevap: Ilk etapta Trakab'ı kurduranlarla IBB'yi işin içine katmak isteyenler aynı! Yetkilendirilen TRAKAB, plan yapma ve yaptırma yetkisini 3'lü protokol (Çevre ve Orman Bakanlığı, TRAKAB, IBB arasında) yaparak kullandı. Açıkçası IBB konusu bölge halkımız açısından baştan beri sakıncalı bir durum olarak algılanmıştır. Bu konuda diyaloglara evet emrivakilere hayır diyoruz. Protokolün taraflarından IBB, planlama sürecine herhangibir oldu bittiye dönüşmediği sürece bilimsel katkılar koyabilir. Bunun bir sakıncası olamaz!

3)-IBB kendi sınırları dışında proje üretmeye yetkili mi?

Cevap: Bence tek başına böyle bir yetki olmamalıdır! Ancak çıkarılan yasa sonucu, IBB; 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 24 maddesinin n bendinde belirtilen "Büyükşehir belediyesinin giderleri arasında kamu yararı görülen konularda yurt içi ve yurt dışı kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri" ifadesi çerçevesinde, kendi sınırları dışında proje üretmeye yetkili kılınmıştır. Yapılan çalışmalar Ortak Hizmet Protokolü'ne dayanarak yürütülmektedir."denmiştir. Bu konunun baskıcı olmamak şartıyla tek taraflı rant yaratmayacak şekilde doğru değerlendirilmesi yararlı olabilir.

4)-IMP kimdir, nedir?

Cevap: IMP,(Istanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi) politika, plan, program ve projeleri oluşturmak ve uygulamalara yön vermek üzere, Istanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından bir Istanbul Büyükşehir Belediye (IBB) Şirketi olan BIMTAŞ bünyesinde kurularak Mart 2005'de faaliyete geçirilmiştir. Bu itibarla IMP çatısı altında; - üst ölçekli planlara açılım sağlamak üzere Ülke ve Bölge Planlama Grubu, - nüfus hareketlerini izlemek üzere Demografi Grubu, - ekonomi-ekoloji ikileminde çevresel ve kentsel sürdürülebilirliği sağlamak üzere Doğal Yapı Grubu, - kentin ekonomik yapısını belirlemek üzere Ticaret ve Hizmetler Grubu ile Sanayi Grubu - Metropoliten Planlama Grubu sektörel plan yaklaşımlarını mekansal boyuta yansıtmak - Kentsel Tasarım ve Yarışmalar Grubu metropol bütününde öncelik taşıyan noktasal ve alansal projeleri düzenlemek üzere çalışmalar yapacak, denmiştir. 

Sonuç olarak; Bölgemiz adına yapılacak olanlar planlanırken geridönüşü olmayan yanlış adımlar atılmamalıdır. Geçmişte yapılanlar da planlı denilerek yapılmıştı. Bu konuda karar vericilerin hükümetler adına değil, Devlet adına karar vermeleri gerekir. Bugün Trakya bölgemizin geldiği nokta ortadadır!.  

5)-1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Planı'na riayet edilecek mi, planda nasıl bir yenileme yapılacak?

Cevap: 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Planı'nın bir kenara bırakılması mümkün değildir! Aksine 1/25.000 Ölçekli Il Çevre Düzeni Planları'na referans olacak, ilkeleri korunacak olan plan 1/100.000 ölçekli onaylı Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı'dır. Bu planın revizyonu ise, alt ölçekli planlar üretilirken, 1/100.000 ölçekli planda görülen eksikliklerin tamamlanması yoluyla yapılmalıdır. Bu noktada Trakya Üniversitesinin duruşu son derece önemlidir.

6)-Trakya Üniversitesi Ergene Planı'nda denetçi olmasına rağmen, Saray ve Vize'de Çimento ve Termik Santral özel izni veriliyor, plan neden deliniyor?

Cevap: Trakya Üniversitesi 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Planı'nda denetçi değil, müelliftir! Bu plan, Çevre Kanunu ve Çevre ve Orman Bakanlığı'nın Kuruluş Kanunu hükümleri uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı'nın sorumluluğu altındadır. Trakya Üniversitesi ise bu planı hazırlayan müelliftir. Telif hakkını düzenleyen kanun uyarınca plan üzerinde bir değişiklik yapılmadan önce müellifin görüşünün alınması gerekir; Eğer bu yapılsaydı, o günkü yanlış kararlara imza atan yetkililerde bu konuda hata yapmazlar ve yatırımcı firmalarda yanlış yerlere gereksiz para yatırmazlardı. Ancak karar her koşulda plandan sorumlu olan idareye aittir, denilerek halkımızın devlete olan inancı zayıflatılmaktadır.

7)-Daha önce yaptırılan ve onaylanan 1/25.000 ölçekli planlar korunacak mı? Bu planlardaki öneriler kabul edilecek mi? Değişiklikler olacak mı?

Cevap: Heran değişen uygulamalardan dolayı, hukuksal manada bir şey söylemek istemiyorum. Ancak; Onaylı 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Planı'nın ilkelerine aykırı olmadığı ve birleştirilirken bir sorun görülmediği sürece daha önce yaptırılan ve onaylanan 1/25.000 ölçekli planlar korunmalı ve doğru öneriler değerlendirilmelidir.

8)- Halk bu plana nasıl dahil olacak? Vereceğiniz görüşlere ne kadar değer verilecek?

Cevap: Halkımızın ilk önce katılımcı olması gerekir. Trakya Planlama Çalışmaları dört grupta yapılması planlanmış.         Birinci grup toplantılar tanıtım toplantıları olarak tüm il ve ilçe merkezlerinde olmuştur. Bu çalışmalara tüm kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, tüm belediyeler, yöredeki tüm sivil toplum kuruluşları ve basın Il Özel Idareleri ve Kaymakamlıklar tarafından davet edilmiştir.

Ikinci grup çalışmayı "Vizyon Belirleme Toplantıları" oluşturmuştur. Kentlerin sahiplerinin orada yaşayan halk olması fikrinden hareketle, bu toplantılar, yerel halkın nasıl bir kentte yaşamayı istediklerini, önerilerini, isteklerini aktaracağı toplantılardır. Belediyelerimizin ve      Kaymakamlıkların önderliğinde, kurulmuş Kent Konseyleri ve Demokratik Kitle örgütlerinin örgütlenmesi sonucu yapılması gereken bu toplantılar ile her bir kentin gelişme vizyonunun ortaya konması asıl ve temel amaç olarak hedeflenmelidir. 

Üçüncü grup toplantılar ise, ikinci toplantılarda oluşan fikirlerin planlara aktarılıp vatandaşlara sunulduğu ve tartışmaya açıldığı ve kararların alındığı toplantılar olmasıdır.

Dördüncü grup toplantılarda ise, geliştirilmiş olan plan sunulmuş ve vatandaşlarca getirilen yorumlar bölgesel kazanımlar doğrultusunda değerlendirilmelidir.

9)-Bu çalışmalar sonucunda ortaya "Marmara Havzası Çevre Düzeni Planı" mı çıkacak? Yapılan planlar Il Çevre Düzeni Planı mı yoksa Bölge Planı mı? Niye bölge bu kadar çok vurgulanıyor?

Cevap: Bu çalışmalar sonunda Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinin 1/25.000 ölçekli Il Çevre Düzeni Planları üretilmiş olacaktır. Planlar, Trakya Alt-Bölgesi bütünlüğü içinde her ilin kendi gelişme planı olarak üretilmektedir. Tanımlanan görevle üç ilin birden Il Çevre Düzeni Planı'nın bir arada hazırlanması, konuya bölge planlama anlayışıyla yaklaşılmasını gerektirmektedir. Marmara Bölgesi'ni bir bütün olarak planlamak, çok merkezli bir gelişmenin yolunu açmak, tabii ki hem ülke, hem bölge hem de bölgedeki kentlerin gelişmesi için faydalıdır. Bu yolla hem kır-kent arası kutuplaşmanın giderilmesi hem de bölge kentleri arasında dengeli bir gelişim sağlanması mümkün olabilir. Ancak bu noktada,sebebi neolursa olsun Trakya'nın olumsuz göç hareketinden zarar görmesi engellenmelidir.  

10)-Istanbul için bir plan yapıldı mı? Sizce Trakya'yı mı Istanbul'a uyduracaklar, yoksa Istanbul'u mu Trakya'ya?

Cevap: Aslında ülkemiz bugünkü durumuna planların doğru uygulanmaması sonucunda gelmiştir. Hazırlanan 1/100.000 ölçekli Istanbul Il Çevre Düzeni Planı, 14 Temmuz 2006 tarihinde Istanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nce oy birliği ile onaylanarak yürürlüğe girmiştir. El çabukluğu maharet alınan kararlar, her zaman yanlış ve bölgesel menfaatlerimize zarar veren sonuçlar yaratmıştır. Ne Istanbul'u Trakya'ya ne de Trakya'nın Istanbul'a uydurulması söz konusu olmamalıdır. Ancak, Marmara Bölgesi bütününde (Kuzey Marmara gelişme aksında) tüm üst ölçekli planlar incelenip birbirleriyle uyumsuzlukları bölge menfaatleri yönünde tespit edilmelidir. Ek olarak da bu çalışmaların sonuçları Çevre ve Orman Bakanlığı'na doğru şekilde verilmelidir.

11)-Trakya Istanbul'un arka bahçesi mi olacak? Istanbul bütün fabrikalarını Trakya'ya mı gönderecek? Istanbul'daki kentsel dönüşümlerle varoşları mı taşımak istiyorlar, sanayiyi mi? Bu konuda ne düşünüyorsunuz!?

Cevap: Böyle soru sorulabilmesi bile çok yanlış. Istanbul Ili'nin fabrikalarını ve varoşlarını Trakya'ya göndermek de "Arka Bahçe" söylemleri de genel planlama disiplinlerine uygun düşünce ve ifadeler olmayıp bölge halkımız açısından da saygısızlık olarak kabul edilmektedir. Ancak bu soru yanıtlanırken Istanbul ile Trakya Bölgesi arasında nasıl bir işlevsel ve mekansal ilişki kurgulanması gerektiğinden de doğru şekilde bahsedilmelidir. Bölgenin bir bütün olduğu gerçeğinden hareket edilmektedir. Bir mega-kent ile taşra özellikleri gösteren içine kapalı bir art bölgenin bir arada yaşaması fikri bile gerçekçi değildir. Bilinmektedir ki, tek odaklı bir merkezin her türlü işlevi üstlenmesi, kendi çevresini fakirleştirir ve geri kalmasına sebep olur. Bunun da ötesinde merkezden çeperlere doğru kontrolsüz bir gelişme gerçekleşir. Çorlu, Çerkezköy gibi yörelerin hızlı, kontrolsüz ve düzensiz gelişmeleri, buna karşılık Trakya'nın geri kalanında yaşanan yoksullaşma bunun tipik bir örneğidir. Bölge'de Istanbul dışında gelişme odakları belirlenmesi, çok merkezli ve dengeli mekansal gelişmeyi sağlamak için, Istanbul'daki unsurların yerel oluşumlarla ortaklıklara giderek, başta korumacı ve dengeli gelişme yaklaşımı çerçevesinde Istanbul Metropolü ile Marmara Bölgesi arasında işlevsel ve mekansal bütünlük sağlanmalıdır. Ancak o zaman sağlıklı ilişkiler yaşanabilir.

   12)- Tarım toprakları, meralar, ormanlar göz önüne alınıyor mu? Sadece insan ve sanayinin geleceği mi belirleyici?

Cevap: Çevre Düzeni Planı; Trakya'nın meralarıyla,son kalan ormanlarıyla dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararların bir arada düşünülmesine imkan veren, rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere kalkınma planları ve varsa bölge planları temel alınarak yapılan ve tarım, turizm, konut, sanayi, ulaşım vb. arazi kullanım kararlarını ve politika ve stratejilerini belirleyen bir plan olması sağlanmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken bölgedeki tarım ağırlıklı yapının sanayi ağırlıklı şekle dönüştürülme çabasıdır. Sonucunda Trakya Tarım Toprakları amacı dışında kullanılmamalıdır.

13)-Daha önce belirlenmiş olan sanayi alanları korunacak mı? Yeni sanayi alanları açılacak mı?

Cevap: Yasal düzenlemenin buna olanak verdiğini gözlüyoruz. Bizlerse bölgede mevcut sanayi alanlarının gözden geçirilerek çok su tüketen ve su kirleten sektörlere yer verilmemesi gereken türleri bırakarak Ülke menfaatleriyle entegre olmuş türleri OSB'ler içerisinde olmak koşuluyla korumak olmalıdır. Yeni sanayi bölgeleri kesinlikle açılmamalı, belki tarım ve hayvancılık temelli olanlara olanak sağlanmalıdır. Yürürlükte olan 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı ilke olarak Trakya toprakları üzerinde sanayi gelişimini sınırlandırmayı hedeflemiştir. Planda Çorlu, Çerkezköy, Lüleburgaz üçgeni sanayinin yoğunlaştığı alan olarak belirlenmiştir. 1/25.000 ölçekli Il Çevre Düzeni Planları çalışmasında da bu temel ilkeler takip edilmektedir. Sanayinin çevreye etkileri bakımından özenle değerlendirilmesi koşuluyla bölgenin içinden gelişen talepleri buluşturmak da göz önünde tutulmalıdır.

14)-Ergene eski günlerine dönecek mi? Ergene Nehri nasıl temizlenecek? Planlar yapılıyor ama sanki uygulanmıyor.

Cevap: Imkansız değil, ancak kolay da değil!. Buna  toplumsal sorumluluğumuzu bilerek ve yöneticilerimizi doğru seçerek başlayabiliriz.

Plan, düzenli gelişmenin bir aracıdır ama bir sihirli değnek değildir. Planla getirilen kararların uygulanması sorumluluğu yöneticilerdedir ama bu kararların doğru uygulandığı sivil toplum kuruluşlarınca ve geniş halk kesimlerince izlenmek zorundadır. Bu, planların uygulanmaması ya da delinmesi sorununu büyük ölçüde azaltacaktır.