YERİ GELDİKÇE
Sarı Saltuk (5)
Murat Zortul
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki, Sarı Saltuk, Anadolu'dan Rumeli'ye geçmiş Kolonizatör Türk Dervişleri’nin en ünlülerinden sayılır. Çeşitli kaynakların ifadelerine göre, nerede doğup, nereden nasıl Rumeli'ye geçtiği, mezarının nerede olduğu hakkında kısa ve toplu olarak şu bilgileri verebiliriz:
Sarı Saltuk'un asıl adı Mehmet Şerif'tir. Memleketi Buhara'dır. Evliya Çelebi'ye göre Ahmet Yesevi Hacı Bektaş'tan sonra Sarı Saltuk lakabıyla anılan Mehmet Buhari'yi Horasan Erenleri'nden 700 kişi ile Hacı Bektaş'a yardıma gönderir. Meşhur Tahta Kılıcı’nı Sarı Saltuk'un beline kuşatarak ona şu nasihati verir;
"Saltık Mehmedim! Bektaş'ım seni Ruma göndersin. Leh diyarından dalalet-ayin olan Sarı Saltuk suretine girip olmel'unu bir tahta kılıçla katleyle! Makedonya, Dobruca, Yedi Krallık yerde nam ve şan sahibi ol.”
Daha sonra Hacı Bektaşta Ahmet Yesevi'nin emri gereği Sarı Saltuk'u Dobruca'ya gönderir.
Bektaşi Velâyetnameleri’ne göre Sarı Saltuk çobandı. Yanına Ulu Abdal ve Kiçi Abdal'ı alarak Sinop'tan seccade üstünde Gürcistan'a gider Gürcüleri Müslüman eder. Dobruca'da Kaliqra Kalesi'ndeki ejderhayı öldürür. Nogay ve Tatar kavimlerinin Müslüman olmasını Berke Han vasıtasıyla II. İzzettin Keykavus'un Bizans zindanlarından kurtarılmasını sağlar. Tarihçi Balascev Sarı Saltuk'un II. İzzeddin Keykavus'un amcaoğlu olduğunu söylese de, bunun kesinlik derecesi bilinmemektedir.
Döneminde ve ölümünden sonra onun menkıbeleri dört bir yana yayılmış, Bektaşi, Bufai, Ahi geleneklerine karışmış, "Saltukluluk" diye dini bir zümrenin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Sağlığında Anadolu'ya ve Kırım'a gidip tekrar Dobruca'ya dönmüştür. Dobruca'da vefat etmiştir. Vasiyeti gereği müritleri 7 tabut hazırlamışlar ve tabutları çeşitli şehirlere götürüp gömmüşlerdir. İnanışa göre Sarı Saltuk her tabutun içinde görülmüştür ve 7 yerde mezarı olduğu inancı vardır.
Avusturyalı Şarkiyatçı ve Tarihçi Hammer Purgstall “Geschichte Der Goldenen Horde in Kıpchak, DasIst; Der Mongelen In Rusland” adlı eserinde "Türkische Colonieln Der Dobrudscha" başlığı altında Sarı Saltuk hakkında anlatılan efsanelerden bahsetmiş ve Sarı Saltuk'un da tıpkı "Homer" gibi çok çeşitli bölgelerde mezarının bulunduğuna dikkat çekmiştir.
Sarı Saltuk'un Babadağ'daki türbesi II. Beyazıt tarafından yaptırılmış, türbe kazasında eski mezardan çıkan bir lahitte Tatarca’ya benzeyen bir yazıyla yazılmış "Burası Seyyit Mehmet Saltuk Bey'in Türbesidir" şeklinde bir yazıt bulunmuştur. Babadağ'da bulunan mezarı 1538 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından ziyaret edilmiştir. (Son)