YERİ GELDİKÇE

Sarı Saltuk (1)

Murat Zortul


Sarı Saltuk’un, Babaeski İlçesi ile olan bağlantısı birçok eserde açık ve net bir şekilde belirtilmektedir. Bu bilgilerin daha da derinleştirilerek, ortaya çıkarılması durumunda, Babaeski’nin tanıtımına da önemli katkılarda bulunulacağı kesindir. Yeşilyurt Gazetesi olarak; elde bulunan bazı bilgileri ve tarihsel eserlerin yansımalarını sizlerle paylaşıyoruz; Anadolu'nun, özellikle Rumeli'nin Türkleşmesi’nde Kolonizatör Dervişlerin rolü ve önemi büyüktür. İşte Sarı Saltuk'ta Rumeli'ye geçen Kolonizatör Dervişlerin önemlisi, hatta en önemlisi sayılabilir. Sarı Saltuk'un da Rumeli'deki Otman Baba Velayetnamesi’ndeki menkıbeleri gibi çok bilinip söylenen menkıbeleri de özellikle Balkan Dağları’nda Aydos, Kaliakra, Dobruca, Tırnova, Filibe, en önemlisi Edirne gibi coğrafi sahalarda zamanla Bektaşi Velayetnameleri’ne karışmış, Türk-İslam Destanları’nda karşımıza çıkan "Gazi Tipi", velayetnamelerdeki "Derviş" tipiyle birleşerek "Derviş Gazi" tipi haline gelmiştir. Var olan bazı Türkçe Risaleler’de, Sarı Saltuk'un Edirne'nin fatihlerinden biri olduğu, Sarı Saltuk'un Hazreti Muhammed'le bu şehrin bir Darü'nNasr olduğuna dair rüyada bir konuşması nakledilmektedir. (Bu risalelerden biri Ankara Milli Kütüphane’de 407/8 numarada kayıtlı bir dergide bulunmaktadır) Adı "Tarih-i Cami-i Atik ve Saray-ı Cedid ve Hisar-ı Edirne"dir. Bu risalenin sonunda şöyle bir bölüm vardır. "Alelhusus Seyyid Saltuk'a vakıasmda Resul Hazreti buyurmuştur ki bu yer (Edirne) Darü'nNasr'dır. Ümmetim bu yeri elden komasınlar ve Seyyid Saltuk fethedüp 41 yıl darü'lislam eyledi. Seyyid Saltuk Fevt olduktan sonra yine kafirler aldılar. Sonra Osmaniyan Fethettiler, ilayevminahaza taht-ı saadetleri olmuştur." Bu kayıt Istanbul'un alınmasından önceki bir zamana ait olması bakımından çok önemlidir. Edirne'nin fethinden önce gaziler arasında anlatılan bu tür rivayetler gaza ruhunun canlı tutulmasında önemli roller oynamıştır. Yine "Tarih-i Edirne veya Hikaye-i Beşir Çelebi" adıyla bilinen başka bir risalede Edirne şehri kutsal sayılmakta ve bu şehirdeki Kilise Camii'nde yapılacak bütün duaların kabul edileceği kaydedilmektedir. "Diyarı Rum'da Edirne, Makam-ı Mübarek ve hem Gaziler Ocağı’dır derler. Tarih Kitapları’nda yazıldığı gibi Saltuk Sultan’da bu sebeple Edirne'yi feth ve burada 40 yıl ikamet etmişti, burayı Darü'l İslam yapmıştı." Sarı Saltuk'un Rumeli'deki yaşamı ile ilgili yabancı tarihçilerin eserlerinde de kayıtlar vardır. Bu yabancı kaynakların bir kısmı Bizans Tarihçileri’nin eserleridir. Bu eserlerden Anadolu Selçuklu Hükümdarı II. İzzeddin Keykavus'un Bizans İmparatoru VIII. Michael Paleolog'dan aldığı araziye (Dobruca ve Havalisi) Sarı Saltuk başkanlığında yerleşen Türkmenlerin durumu hakkında bilgi edinmekteyiz. Sarı Saltuk'un Rumeli'deki menkıbeleri bazı Hıristiyan Azizlerin hikayeleriyle benzeşmeler göstermektedir. Bu da bize Sarı Saltuk'un yüce kişiliğinin Hıristiyanlarca da benimsendiğini ifade etmektedir. (Devam Edecek)